پرچم و سرود ملی همواره در طول تاریخ نماد هویت، فرهنگ و اعتقادات مردم کشورها بوده و احترام به پرچم و سرود ملی از سوی مردم به عنوان یک اصل پذیرفته شده است و به گونه ای که سعی می کنند به خصوص در مجامع بین المللی ارادت و عرق ملی خود را نسبت به این دو نشانه ملی کشورشان حتی پررنگ‌تر از همیشه نشان دهند.
زمزمه کردن یا خواندن سرود ملی معمولا در آغاز یا پایان مسابقات ورزشی در راستای همین احترام و ارج نهادن به هویت ملی، از سوی ورزشکاران رایج است اما اخیرا در برخی مسابقات ورزشی تعدادی از ورزشکاران کشورمان سرود ملی را نخواندند. این مساله واکنش هایی را به دنبال داشت و البته برخی سوءاستفاده های رسانه ای را از سوی معاندان، که این حرکت نشانه ای از اعتراض است در حالی که بسیاری از ورزشکاران آن را رد کردند.
در کنار معدود رفتارهایی از این دست، ملی‌پوشان والیبال نشسته کشورمان پس از پیروزی اخیر خود مقابل بوسنی به همراه سجده شکر، بر پرچم ایران نیز بوسه زدند؛ اقدامی بسیار زیبا و بجا که رشته ساده لوحان را پنبه کرد.
دکتر حسین میرزایی مردم شناس و استاد دانشگاه علامه طباطبائی در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش خبرگذاری گاناگان درباره لزوم احترام به پرچم و سرود ملی در بازی ها و رقابت‌های ورزشی اظهار داشت: انسان همواره به دنبال هویت یابی است و این هویت یابی هم از تمایزبخشی خود از دیگری اتفاق می افتد که در بعضی مواقع نقطه افراطی آن بیگانه هراسی یا دیگری هراسی بوده که قسمت منفی آن است و بخش دیگر هم این است که هر فرد برای خود همبستگی در چهارچوب یک مجموعه ایجاد کند.
وی افزود: در دنیای مدرن، دنیایی که دولت های ملی در آن به عنوان واحدهای سیاسی شناخته می شوند وجه افتراق آنها از یکدیگر از طریق علائمی همچون پرچم مشخص می شود.
این مردم شناس ادامه داد: پرچم و سرود ملی شاید اولین نمادهایی هستند که یک واحد سیاسی را از یک واحد سیاسی دیگر در جهان مدرن متمایز می کنند و در درون خود آن واحد نیز به عنوان کشور همبستگی ایجاد می کنند. در واقع در لوای یک پرچم و معتقد بودن به آن، یعنی مشخص کردن باور و اعتقاد به مرزهای سیاسی هر کشور، پرچم و سرود ملی نشانه هویت است.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی تصریح کرد: کسی که در یک پهنه سرزمینی زندگی می کند، تعلق خود را به آن پهنه با پرچم و سرود ملی نشان می دهد.
میرزایی یادآور شد: در کشورهای مختلف برای هتک حرمت و توهین و هرگونه بی احترامی نسبت به مصادیق هویت ملی جریمه تعیین می کنند و اینگونه نیست که به راحتی بتوان به مصادیق هویت ملی مانند پرچم، سرود ملی و زبان توهین کرد. در بسیاری از کشورها برای توهین به پرچم و مصادیق هویت ملی مجازاتی از ۶ ماه تا چهار سال زندان تعیین شده است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا توهین و بی احترامی به مصادق هویت ملی می تواند جرم تلقی شود، گفت: به دلیل اینکه این رفتار باعث از بین بردن همبستگی داخلی می شود که برای آن جامعه تعریف شده است، در واقع فرد خاطی، عامل نفاق به شمار می آید، عاملی که همبستگی و انسجام را از بین برده و این می تواند برای تمام حاکمیت ها یک امر نامطلوب تلقی شود.
این مردم شناس افزود: کسی که فکر می کند، می تواند به این مصادیق بی احترامی کند در واقع به هویت خودش آسیب می زند، تفاوتی هم نمی کند این مصادیق پرچم و سرود ملی یا مصادیق دیگر باشد.
میرزایی ادامه داد: توهین به پرچم و سرود ملی درواقع خدشه وارد کردن به هویت مردم آن کشور است. قبول نداشتن لزوم حفظ این احترام، ورای بحث هایی که آنها می کنند، استنباطی که از آن می شود، این است که خود را بی هویت نشان می دهند.
وی همچنین گفت: این طبیعی است که مردم هر کشوری نسبت به بی احترامی به پرچم و سرود ملی خود حساس باشند، حتی برای توهین به پرچم و سرود ملی جرم انگاری کنند که در ایران چنین قانونی نداریم یا حداقل تا جایی که اطلاع دارم چنین جرمی پیش بینی نشده است.
میرزایی افزود: البته باید گفت صرف این که در مراسم ها و مسابقات ورزشی در هنگام پخش سرود ملی آن را همراهی نکنند، نمی توان این اقدام را بی احترامی خواند، در بسیاری مسابقات ورزشی حتی در کشورهای دیگر هم که برگزار می شود شاید برخی سرود ملی خود را نخوانند اما در این برهه خاص در بسیاری رفتارها اغراق می شود، یعنی اگر ورزشکاری سرود ملی را نخواند، حمل بر توهین و قبول نداشتن، می شود که به نظر من این گونه نیست چرا که در گذشته هم نمونه این رفتار وجود داشته که سرود ملی خوانده نشده است اما آن زمان آن را بی احترامی تلقی نمی کردند.
استاد مردم شناسی دانشگاه علامه طباطبائی تاکید کرد: در حال حاضر در شرایط خاص کشور به هر کنشی برچسبی زده می شود، شاید از نگاه داخلی این اقدام نقد درونی تلقی شود که مثلا به مساله ای انتقاد داریم ولی از نگاه بیرونی کسی که احترام نمی گذارد، چنین برداشت می شود که یک پارادوکس وجود دارد؛ به این صورت که اگر بازیکن پرچم و سرود ملی را قبول ندارد چرا در مسابقات و به عنوان عضو تیم شرکت کرده است.
میرزایی تاکید کرد: اگر بازیکن ورزشی سرود و پرچم را قبول ندارد، نباید با پیراهن آن کشور در مسابقات شرکت کند و اگر هم قبول دارد ملزم است، قوانین و اصول را رعایت کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان این که پهنه سرزمینی ایران برای همه ایرانیان است، افزود: همانطور که در انتخابات سال ۹۶ رهبر معظم انقلاب فرمودند حتی اگر نظام را هم قبول ندارید، بیایید رای دهید؛ ایشان تاکید دارند رای دادن برای سرنوشت خودتان است. به آن رییس جمهور یا نماینده مجلسی که رای می دهید چهار سال حیات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مردم به آن وابسته است و اگر کسی رای بیاورد که مناسب نباشد، شما هم آسیب می بینید چه جمهوری اسلامی ایران را قبول داشته باشید و چه قبول نداشته باشید.
این جامعه شناس گفت: از نظر من این نگاه باز رهبر معظم انقلاب را نشان می دهد که فرمودند اگر نظام را هم قبول ندارید، برای سرنوشت خودتان مشارکت کنید.
میرزایی یادآور شد: نخبگان علمی، ورزشی و سیاسی اگر بخواهند از طریق سرود ملی و پرچم به کشور آسیبی بزنند، اول آسیب به خودشان می زنند و این ممکن است تبعاتی برای خودشان داشته باشد. آنها بی هویتی را فریاد می زنند و آسیب این بی هویتی برای خود فرد و برای کشور و فرهنگ و تمدن ایران است.
وی تصریح کرد: همه ایرانیان تحت لوای پرچم کشور به عنوان ایرانی شناخته می شوند و اگر کسی بخواهد به آن خدشه وارد کند، با ایرانیت خود می جنگند.
استاد دانشگاه علامه طباطبائی یادآور شد: باید از درون همبستگی و وحدت داشته باشیم و یکی از مصادیق آن میدان های ورزشی است و سرود و پرچم برای هر کشوری و از جمله جمهوری اسلامی ایران مقدس است و احترام به آن یکی از وظایف شهروندی است که تعلق به آن خاک و وطن را نشان می دهد.
