خروج نخبگان و نیروهای متخصص از کشور یکی از معضلات شرکت های دانش بنیان است که به عنوان یک پدیده اجتماعی محصول عوامل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه مطرح است. این پدیده بر فرآیندهای رشد و توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی اثرات زیانباری بر جای گذشته و طبیعی است بحث حل شدن مشکل تحریم نیز نمی‌تواند تاثیر شگرفی بر بهبود این مشکل داشته باشد.
بحث اصلی، استفاده و بکارگیری از توان علمی و تخصص نخبگان در مشاغل و تخصص های مختلف و بعضا بهره بردن از توان علمی این قشر در مناصب مدیریتی، با در نظر گرفتن فاکتورهای مهارتی و شخصیتی آنها است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی، نخبگان را نور چشمان ملت خوانده و با تأکید بر لزوم تمرکز جامعه علمی و نخبگان برای یافتن راه‌حل‌های علمی مشکلات مختلف تاکید دارند که ظرفیت نخبگی جوانان ملت ایران، می تواند زمینه‌ساز پر کردن شکاف علمی کشور با علم جهانی، عبور از مرزهای جهانی علم، ایجاد تمدن نوین اسلامی و تحقق آینده درخشان کشور باشد.
سخنان رییس جمهور مبنی بر استفاده از دیدگاه‌های نخبگان و صاحب‌نظران اقتصادی کشور در چارچوب جلسات و نشست‌های کارگروه‌های زیرمجموعه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت در امر نظارت، ضروری و راهگشا است. با توجه به تجربیات گذشته، وجود نظام و سیستم اجماع نخبگان می تواند در تسریع و شتاب بخشیدن به روند توسعه اقتصادی کشور موثر باشد.
لزوم ایجاد نظام اجماع نخبگانی در روند اداره اقتصادی کشور، به تاکید رییس جمهور، به تقویت ارتباط دولت با نخبگان در حوزه‌های مختلف می انجامد، هرچند دولت استفاده از ظرفیت نخبگان و اساتید برجسته حوزه و دانشگاه را برای اداره کشور ضروری می‌داند، ولی موضوع مهم ، اجرایی و عملی کردن این موضوع است.
در بخش های مهم اقتصادی شامل سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرا باید از توان نخبگان و رویکردهای علمی در جهت ساماندهی اقتصادی کشور و نیل به یک توسعه پایدار استفاده شود و این افراد نقش اتاق فکر و برنامه ریزی برای اجرای سیاست های درست اقتصادی مبنی بر اسناد بالادستی را تبیین کنند؛ چرا که مهمترین هدف نظام در بخش اقتصادی، تحقق اقتصاد دانش بنیان است که دستیابی به آن، بدون حضور و بهره مندی از نخبگان کشور میسر نخواهد بود.
برای جلوگیری از پدیده فرار مغزها و با هدف دستیابی به تمدن نوین اسلامی باید با تامین زیرساخت و بسترهای لازم و پرهیز از کار جزیره‌ای و وحدت رویه از صاحبان فکر و ایده حمایت و از مهاجرت نخبگان جلوگیری شود.
سرمایه های انسانی و منابع طبیعی هر دو در رشد اقتصادی جامعه، اثرات تعیین کننده ای دارند. تحقیقات نشان داده است سرمایه گذاری در منابع انسانی بیش از سرمایه گذاری در منابع طبیعی، به رشد اقتصادی کمک می کند.
امروزه نقش بنیادین و اصلی منابع نیروی انسانی در توسعه کشورها امری بدیهی و روشن است و به جرات می توان گفت ویژگی چشمگیر و بارز کشورهای پیشرفته، وجود نیروی انسانی کارآ و متخصّص است .
مهم ترین اثری که پدیده فرار نخبگان بر کشورهای مبدأ می گذارد، اتلاف هزینه هایی است که صرف تعلیم و تربیت نیروهای ماهر و تحصیل کرده شده است.
از نخبگان باید در تمامی بخش های دولت به ویژه در حوزه های سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرای نظام مند استفاده کرد. امروزه حضور نخبگان در زمینه های سیاستگذاری، تصمیم گیری، پشتیبانی از تصمیم و حتی حوزه های کلیدی در دولت بسیار ناچیز است. این امر باعث عقب ماندگی دولت در حوزه حکمرانی نوین و هدررفت‌منابع می شود و علت اصلی بسیاری از مشکلات را باید در بهره برداری نامناسب از سرمایه های نیروی انسانی نخبه جستجو کرد.
